“Co robić bez testamentu?”

W biegłym tygodniu pisałam o okolicznościach, kiedy testament np. polski może zostać uznany za ważny w Anglii. Co jednak robić, gdy bliski lub znajomy umiera bez testamentu?

Fachowo mówiąc, mamy wówczas do czynienia z tzw. dziedziczeniem beztestamentowym. Zarówno polskie i angielskie prawo spadkowe posiada ustawy określające zasady dziedziczenia beztestamentowego.   Dlatego często nazywa się je też dziedziczeniem ustawowym.

Polskie zasady mają zastosowanie w odniesieniu do majątku zlokalizowanego w Polsce. Angielskie zasady mają zastosowanie w odniesieniu do majątku zlokalizowanego w Anglii i Walii.

Kiedy umiera osoba zamężna, ale bezdzietna, zgodnie z zasadami angielskimi, małżonek (lub partner w przypadku zarejestrowanych związków pomiędzy partnerami tej samej płci) dziedziczy wszystko. W Polsce małżonek dziedziczy jedynie połowę. Druga połowa należna jest rodzicom i rodzeństwu zmarłego, lub dzieciom rodzeństwa, jeśli bracia i siostry umarli wcześniej. Partner w związku nie-małżeńskim nie ma prawa do dziedziczenia ani w Anglii ani w Polsce.

Kiery umiera osoba zamężna i posiadająca dzieci zgodnie z zasadami angielskimi, małżonkowi należne są wszystkie rzeczy osobiste zmarłego i pierwsze £250,000 jego majątku. Pozostała część majątku dzielona jest na dwie równe części. Jedna połowa należna jest małżonkowi. Druga dzielona jest równo pomiędzy wszystkie dzieci zmarłego.   Jeśli któreś z dzieci umarło, należna mu część dziedziczona jest przez jego dzieci (tj. wnuki zmarłego).

Zgodnie z polskimi zasadami dziedziczenia ustawowego, małżonek i dzieci zmarłego dziedziczą w częściach równych, z zastrzeżeniem, że małżonek nie może uzyskać części mniejszej niż ¼ wartości całej masy spadkowej. Tak więc w rodzinie posiadającej dwoje dzieci, małżonek i dzieci dziedziczą w częściach równych 1/3; w rodzinie posiadającej troje dzieci, małżonek i dzieci dziedziczą częściach równych ¼; w rodzinach posiadających czworo i więcej dzieci, małżonek otrzyma ¼ a reszta zostanie podzielona równo pomiędzy wszystkie dzieci. Tak jak w Anglii, jeśli dziecko umiera prędzej, do dziedziczenia jego części powołane są jego dzieci (wnuki zmarłego).

Kiedy umiera osoba posiadająca dzieci, ale niezamężna, rozwodnik lub wdowiec, zarówno w Polsce jak i w Anglii cały majątek zostanie podzielony w częściach równych pomiędzy wszystkie dzieci. Część przypadająca na dziecko zmarłe przedwcześnie dziedziczona jest przez jego/jej dzieci.

Kiedy umiera osoba niezamężna i bezdzietna, w obydwu krajach ustawa wyznacza szereg bliskich krewnych uprawnionych do dziedziczenia (rodzice, rodzeństwo). Jeśli brak bliskich krewnych, w Anglii majątek staje się częścią majątku królewskiego. W Polsce majątek przechodzi na rzecz Skarbu Państwa.

Zasady ustawowe często wydają się niesprawiedliwe np. dzieci, które opiekowały się rodzicem przez ostatnie lata życia, ostatecznie dziedziczą niewiele. Czy można coś zrobić po śmierci rodzica? Zachęcamy do lektury naszego artykułu na temat pozwów o większą cześć majątku spadkowego, który ukaże się wkrótce.