Czy analfabetyzm wyklucza możliwość objęcia funkcji przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych?

W sprawie Re FH [2016] EWCOP 14 Sąd Opiekuńczy (ang. Court of Protection) rozpatrywał interesującą kwestię, a mianowicie, czy analfabetyzm wyklucza możliwość powołania kandydata do pełnienia funkcji przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych.

Sprawa jest wynikiem złożenia przez A wniosku o powołanie go jako przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych jego żony P. P wykazywała pierwsze objawy demencji i uznano ją za niezdolną do zarządzania swoim sprawami majątkowymi. P miała troje dzieci z pierwszego małżeństwa. A był drugim mężem P, który przez wiele lat zapewniał jej istotną opiekę osobistą.

Dzieci P sprzeciwiły się wnioskowi, uzasadniając swój sprzeciw tym, że A jest „niewykształcony, nie mówi w języku angielskim i nie zna systemu administracyjnego w Wielkiej Brytanii”. Sąd przyznał, że A w ograniczonym stopniu mówi po angielsku i w sprawach formalnych potrzebuje pomocy tłumacza. A nie potrafił czytać ani pisać po angielsku, ale był w stanie porozumiewać się w swoim języku ojczystym.

Sędzia Lush zwrócił się z prośbą do kuratora publicznego o komentarz w następujących kwestiach:-

1. Czy osoba, która nie zna języka angielskiego, może zostać uznana za odpowiedniego kandydata na przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych i finansowych;
2. Czy osoba, która nie potrafi pisać ani czytać w języku angielskim ani żadnym innym języku, może zostać uznana za odpowiedniego kandydata na przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych;
3. Czy odpowiedź na powyższe pytania byłaby taka sama w przypadku wniosku o powołanie na pełnomocnika osobistego;
4. Jakie byłoby dopuszczalne minimum w zakresie umiejętności czytania, pisania i liczenia pozwalające na powołanie danej osoby na przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych;
5. Jakie byłoby dopuszczalne minimum w zakresie umiejętności czytania, pisania i liczenia pozwalające na powołanie danej osoby na pełnomocnika osobistego;
6. Stopień, do którego jest dopuszczalne, aby pełnomocnik polegał na pomocy innych w pełnieniu swoich obowiązków;

własność P (a której wartość szacowano na ok. 350,000 GBP) oraz niski dochów, wpłacany na wspólne konto P i jej męża A. Mąż P zarządzał jej sprawami majątkowymi przez kilka lat z pomocą jego siostrzenicy, która była w stanie płynnie porozumiewać się w języku angielskim w jego imieniu, gdy zachodziła taka potrzeba.

Inspektor z Sądu Opiekuńczego spotkał się z P i A w ich domu i z pomocą tłumacza ustnego przeprowadził rozmowę z A. Ponadto zwrócono się do przydzielonego P pracownika opieki społecznej z prośbą o przedstawienie dowodów związanych z wnioskiem A oraz informacji na temat tego, czy w przeszłości zdarzały się jakieś problemy z opieką (takie problemy nie występowały i pracownik opieki społecznej poparł wniosek A). P nie była w stanie wyrazić swoich życzeń ani odczuć.

W odpowiedzi na pytania zadane przez Sędziego Lusha kurator publiczny przedstawił następujące uwagi:​

Kurator publiczny stwierdził, że A stosował pewne strategie umożliwiające mu kierowanie sprawami P, mimo że posługuje się on językiem angielskim w ograniczonym stopniu. Siostrzenica A pomagała mu w prowadzeniu spraw P i zobowiązała się, że będzie to nadal robiła w przyszłości. Kurator publiczny nie miał żadnych zastrzeżeń w kwestii występowania przez siostrzenicę A jako tłumaczki – jak dotąd, nie wykazywała ona niczego, co mogło budzić niepokój w związku z wykonywaniem przez nią tego zadania.

Sędzia Lush postanowił ustanowić A przedstawicielem ustawowym ds. majątkowych jego żony. Analfabetyzm A nie został uznany za okoliczność wykluczającą możliwość takiego mianowania. Orzeczenie ustanawiające A przedstawicielem ustawowym zawierało zastrzeżenie, że A nie może zbyć ani obciążyć domu żony bez zgody Sądu Opiekuńczego. To ograniczenie władzy A miało uspokoić tych, którzy zgłaszali sprzeciw co do pierwotnego wniosku.

Sędzia Lush stwierdził, że choć jest on niechętny temu, by „umniejszać i kwestionować istotność podstawowych umiejętności czytania, pisania i liczenia, których zwykle oczekuje się od kandydatów ubiegających się o wyznaczenie na przedstawiciela ustawowego ds. majątkowych… to jednak ograniczona zdolność A do mówienia po angielsku oraz jego brak umiejętności czytania i pisania po angielsku… nie są na tyle znaczące, aby bezwzględnie wykluczyć możliwość wyznaczenia go na przedstawiciela ustawowego jego żony”.

Ten przypadek bez wątpienia dotyczył ściśle określonych faktów i ustanowienie A przedstawicielem ustawowym jego żony było poparte faktem, że a) zawarł on stosowne uzgodnienia umożliwiające mu porozumiewanie się z osobami trzecimi b) orzeczenie ograniczało się do zakresu, w którym A był w stanie uzyskać dostęp do bardzo ograniczonego dochodu otrzymywanego przez P, a nie zaś do jej majątku c) A miał możliwość uzyskania pomocy od siostrzenicy, w razie takiej potrzeby d) A wykazał umiejętność podejmowania najlepszych decyzji w imieniu P e) A wykazał umiejętność dokonywania codziennych transakcji finansowych w imieniu P w ciągu ostatnich 10 lat.

Orzeczenie mogłoby być inne, gdyby majątek P był bardziej skomplikowany lub gdyby rozważano inwestycję, sprzedaż aktywów lub jakieś inne zawiłe kwestie związane z zarządzaniem większym funduszem.

Sędzia Lush wielokrotnie podkreślał, że o ile to możliwe, Sąd Opiekuńczy będzie raczej starał się o „umocowanie niż pozbawienie praw” oraz że należało umożliwić A uzyskanie pomocy w wykonywaniu jego funkcji przedstawiciela ustawowego „w sposób odpowiedni do jego potrzeb, aniżeli odmawiać mu wyznaczenia… w tym przypadku jest mało prawdopodobnie, aby ktoś posiadający doskonałe umiejętności czytania i pisania okazał się lepszym przedstawicielem ustawowym niż oddany mąż P”. Z pewnością gdy tylko jest to możliwe, należy dążyć do zwiększania praw rodzin oraz wspierania ich w tym, aby mogły zarządzać swoimi sprawami, nawet jeśli to oznacza szukanie nowych sposobów rozwiązywania problemów wynikających z potencjalnie skomplikowanej dynamiki rodziny.

If you would prefer to read my blog in English please click here.